Lees meer
‘Het ontwikkelen van een nieuw geneesmiddel begint met het beter begrijpen van een ziekte. Dat lijkt een open deur maar is een vrij nieuw inzicht. Toen ik veertig jaar geleden in dit vak begon, leken virale infecties nog onbehandelbaar. Inmiddels hebben we veel beter zicht op de werking van zulke infecties en daarmee komen behandelingen steeds sneller in beeld. Toch gebeurt het nog steeds dat er vol verwachting wordt gekeken naar de farmaceutische sector om antwoorden te geven op ziektes waar we geen of nauwelijks grip op krijgen, zoals depressiviteit. Psychiaters schrijven middelen voor die vaak al decennia beschikbaar zijn. Farmaceuten krijgen daardoor soms het verwijt dat ze niet willen investeren in de ontwikkeling van nieuwe antidepressiva.’
Prof. Dr. Adam Cohen is oud-hoogleraar klinische farmacologie aan de Universiteit Leiden en was 30 jaar lang (tot begin 2018) de algemeen bestuurder van het Centre for Human Drug Research (CHDR). Adam Cohen heeft farmacie en geneeskunde gestudeerd in Leiden en heeft daarna in Londen gewerkt bij de afdeling klinische farmacologie van de Wellcome Research Laboratories en de afdeling interne geneeskunde van King’s College. Hij is een van de oprichters van het Paul Janssen Future lab in Leiden.
‘Onze onderzoeken kunnen twee keer zo snel en twee keer zo goedkoop’
‘Maar de industrie kan geen konijnen uit een hoed toveren wanneer de medische wetenschap er niet in slaagt om een bepaald ziektebeeld beter te doorgronden. Dan wek je verwachtingen die geneesmiddelenmakers niet waar kunnen maken. In het geval van antidepressiva stokte het onderzoek naar de onderliggende psychische aandoening en werden de effecten van geneesmiddelen steeds minder goed meetbaar. Wat je dus eigenlijk wilt, is dat er aandacht blijft naar het waaróm van een ziekte. Alleen dan kan je aan de slag met nieuwe medicijnen om een ziektebeeld beter te kunnen behandelen.’
‘De geneesmiddelensector is in de afgelopen jaren veranderd van een ‘chemische fabriek’ in een ‘drugs design’-industrie. Het is nog een relatief jonge en lerende sector maar de protocollen waarmee we werken, zijn daar niet voldoende op aangepast. Iedere fase van klinisch onderzoek loopt nu vast in ingewikkelde en trage regelgeving. We wijken bijvoorbeeld uit naar Moldavië om nieuwe geneesmiddelen te testen, zogenaamd omdat het daar makkelijker en goedkoper is. Dan ben je toch gek? Een reumapatiënt in Moldavië is niet hetzelfde als een reumapatiënt hier. En daarmee kloppen de onderzoeksdata dus ook niet.’
‘In het geneesmiddelendebat zijn kosten en prijzen veel te dominant geworden’
‘Onderzoek moet gewoon terug naar Nederland. Test patiënten thuis, gecontroleerd en buiten een klinische setting. Niet met placebo’s maar met echte geneesmiddelen en echte patiënten. Kan een patiënt beter lopen en heeft hij minder pijn ten opzichte van het bestaande middel – dat is toch alles wat je wilt weten? Met een ‘Apple Watch’ kan je al voldoende betrouwbare data ophalen om te onderzoeken of een nieuw medicijn doet wat we hopen dat het doet. Onze onderzoeken kunnen echt twee keer zo snel en twee keer zo goedkoop.’
‘In het geneesmiddelendebat zijn kosten en prijzen veel te dominant geworden. Dat mes snijdt aan twee kanten. De geneesmiddelenbedrijven moeten voortdurend rekening houden met de aandeelhouders. Dat is ook logisch, want we hebben er nu eenmaal voor gekozen dat bedrijven geneesmiddelen ontwikkelen. Met aandeelhouders
die rendement verwachten. En met patenten om vaak risicovolle investeringen te beschermen. Dat leidt soms tot excessen, waarin patenten onnodig worden opgerekt. Ik ben helemaal voor patenten om innovatie te beschermen, maar je moet ze niet misbruiken. Dat kost geld en zorgt voor reputatieschade. Van de andere kant heeft de focus op prijzen tot maatschappelijke argwaan geleid, waardoor er steeds meer regels zijn gekomen en instituten om de sector ‘in de gaten te houden’. We houden elkaar zo gevangen in
wantrouwen en dat levert niets op.’
‘De kloof tussen de hoge prijs voor sommige nieuwe medicijnen en de vaak spotgoedkope generieke medicijnen, is veel te groot. Ook de forse prijsdalingen die optreden wanneer een patent vervalt, geeft aan dat het huidige prijscurve te grillig is. Ik zou af willen van die achtbaan en hopen dat er ‘normale’ prijzen komen – zowel voor de duurdere innovatieve medicijnen als voor wat we nu generieke medicijnen noemen. Een pil op zich kost bijna niets. Maar de echte waarde van een medicijn zit in de informatie. Je kan een medicijn goedkoper maken door de weg naar deze informatie efficiënter te maken.’
‘De prijs die een geneesmiddelenbedrijf rekent is geen momentopname. Er is geld nodig voor de contiuniteit, er is geld dat is geïnvesteerd om die pil te maken. Er is geld dat is uitgegeven aan mislukte onderzoeken en geld dat nog wordt uitgegeven om nieuwe medicijnen te ontwikkelen. Ik zou willen dat bedrijven meer inzicht geven in de kosten van
hun research. Daarmee breng je de efficiency van hun pijplijn in kaart. Als er een bedrijf is met een enorme hoeveelheid middelen die de eindstreep niet halen, dan zou ik dat als aandeelhouder interessant vinden.’
‘Het systeem past nu niet bij het doel: zorgen dat er zo efficiënt mogelijk wordt gewerkt om tegen zo laag mogelijke kosten nieuwe en goed werkende geneesmiddelen te ontwikkelen. Wanneer we dat als ons gemeenschappelijke belang omarmen, hebben we ook een collectieve verantwoordelijkheid om inefficiënties in het systeem te elimineren. Het begint met investeringen die de overheid niet voor zijn rekening gaat nemen. Je kunt daarom aan het einde van de pijplijn wel gaan roepen dat je alle prijzen wilt halveren of patenten gaat opheffen, maar dat heeft geen zin. Eerst moeten we een plan hebben; het eens worden wat we willen, hoe we dat kunnen bereiken en wat de samenhang is tussen alle stappen in het proces en alle partijen die daarbij betrokken zijn. Er is nu geen langetermijnbeleid of grondige analyse, maar we zien wel allerlei knelpunten en zwakke schakels. Als je één knelpunt hebt opgelost, heb je het systeem nog niet veranderd.
We moeten ophouden met dat eindeloos onderhandelen over prijzen. Het lijkt soms wel alsof je op een markt in Turkije rondloopt. Ik begrijp heel goed dat Nederland die draai niet alleen kan maken. Dat moet op Europees niveau, of eigenlijk mondiaal. Wat het meteen lastig maakt. De ontwikkeling van het kostenmodel zit muurvast in een groter systeem.’
‘De COVID-crisis is hier een goed voorbeeld van. We zien overal clubjes die iets roepen zonder dat we het eens zijn over de samenhang. Ik had graag gezien dat er een jaar geleden een analyse was gemaakt van wat er nodig is om de pandemie te verslaan. Welke technologie? Hoe ga je om met licenties? Hoeveel fabrieken zijn er nodig voor vaccins en wie gaat die bouwen?
Hebben we het personeel en zijn er voldoende grondstoffen? Er is niet eens een poging gedaan om al die puzzelstukjes op tafel te krijgen, wellicht omdat iedereen dacht dat het te veel tijd zou kosten en te ingewikkeld is. Maar het oplossen van complexiteit moet in de uitvoering zitten, niet in de analyse.
De beste troef van Nederland op het internationale speelveld is ons vermogen om samen te werken. We hebben altijd het idee dat het ergens anders beter gaat, terwijl we het hier allemaal in huis hebben. Hoezo ‘Boston aan de Noordzee’ als ambitie? We staan al aan de top. Kijk naar de biomedische output vanuit onze hubs in Leiden, Utrecht en Amsterdam. Daar kijken ze in Harvard en Boston met ontzag naar. Wanneer we minder versnipperd werken, neemt onze concurrentiekracht nog verder toe.’
‘Dé sleutel om in de mondiale eredivisie mee te draaien, is onderwijs. Met een aantal partijen zijn we nu bezig om een post master onderwijsprogramma voor
geneesmiddelenontwikkeling op te zetten. We rekenen op de overheid om daaraan bij te dragen. Je zag in de COVID- pandemie dat mensen met geneesmiddelen aan de slag gingen die daar helemaal geen ervaring mee hadden. Alsof ze moesten vliegen zonder ooit in een simulator te hebben gezeten. Wanneer we het ontwikkelen van geneesmiddelen op een hoger niveau willen krijgen dan moet je iedereen naar dezelfde school sturen. Boston aan de Noordzee begint met een Harvard aan de Rijn.’
‘De beste troef van Nederland op het internationale speelveld is ons vermogen om samen te werken’
Google+
Uw naam
Uw e-mail adres
Naam ontvanger
E-mail adres ontvanger
Uw bericht