lees meer
Er is steeds meer mogelijk in de zorg. Door nieuwe technologieën en betere behandelingen leven we steeds langer en neemt de kwaliteit van ons leven toe. Deze goede zorg heeft ook een prijs. We geven in Nederland relatief veel uit aan zorg: jaarlijks zo’n 4.200 euro per inwoner.
De totale uitgaven per Nederlander aan zorg blijven groeien. Maar dat komt niet doordat we steeds meer geld uitgeven aan geneesmiddelen. Sterker nog, de medicijnkosten groeien veel minder snel dan de totale zorgkosten.
In 2018 gaf Nederland bijna 78 miljard euro uit aan zorg. Daarvan ging 5,7 miljard euro naar medicijnen. Dat komt overeen met zo’n 7 procent van het zorgbudget. Dat de medicijnkosten licht stijgen, komt vooral door de volumegroei: er worden steeds meer geneesmiddelen voorgeschreven.
Bron: Rijksbegroting 2018; Farminform, 2019
De afgelopen tien jaar stegen de totale overheidsuitgaven aan zorg van 56 naar 78 miljard euro. De uitgaven voor medicijnen namen tussen 2008 en 2018 aanzienlijk minder toe: van 4,9 naar 5,7 miljard euro.
Het aandeel van geneesmiddelen in het zorgbudget daalde in deze periode van 8,9 naar 7,3 procent. Dit komt door de snellere stijging van andere zorgkosten.
We geven in Nederland weinig geld uit aan geneesmiddelen, ten opzichte van andere landen met een hoog inkomen. Per hoofd van de bevolking is dat in Nederland jaarlijks ongeveer 376 euro, terwijl het gemiddelde ligt op 604 euro.
Maar in Nederland betalen we voor de totale gezondheidszorg ongeveer evenveel als andere landen met een hoog inkomen. Dat komt doordat Nederland relatief veel uitgeeft aan ziekenhuiszorg en langdurige zorg.
Bron: Journal of the American Medical Association: Healthcare spending in the United States and other high-income countries (2017)
Bron: FarmInform, 2018
Bij het bepalen van de impact van een geneesmiddel op het zorgbudget, wordt vaak alleen gekeken naar het moment waarop het geneesmiddel het meeste kost. Maar de uitgaven aan een geneesmiddel zijn nooit stabiel. Doordat andere bedrijven ook geneesmiddelen maken voor dezelfde ziekte, komt er concurrentie op gang. Hierdoor kan de prijs na enkele jaren of zelfs maanden al gemiddeld 2 procent per jaar dalen.
Wanneer het patent op een geneesmiddel verloopt, meestal zo’n tien jaar nadat een geneesmiddel bij de EMA is geregistreerd, mogen andere bedrijven het medicijn namaken. Hierdoor neemt de concurrentie verder toe, waardoor prijzen gemiddeld met 85 procent kunnen dalen. Hierna is het medicijn voor een fractie van de oorspronkelijke prijs beschikbaar. Patiënten kunnen daarna tientallen jaren profiteren van de innovatie.
Consumentenprijzen zijn in de afgelopen twintig jaar sterk gestegen. Prijzen van bijvoorbeeld huisvesting, vervoer en onderwijs stegen gemiddeld 2 procent per jaar.
De prijzen van geneesmiddelen stegen in dezelfde twintig jaar jaarlijks maar 0,5 procent.
De totale uitgaven aan medicijnen stegen iets meer dan dit percentage, doordat het totale medicijngebruik toeneemt. En dat komt weer doordat meer Nederlanders medicijnen gebruiken (vooral vanwege de vergrijzing) en het gebruik per persoon groeit.
Bron: CBS, 2019
Bron: Farminform, 2019
Hoewel de totale uitgaven aan geneesmiddelen vrij stabiel zijn, is er wel een verschuiving te zien binnen dat totaal. Ziekenhuizen nemen een steeds groter deel van de totale medicijnkosten voor hun rekening.
De verschuiving komt met name doordat tussen 2011 en 2015 geneesmiddelen voor onder meer reuma zijn overgeheveld van de openbare apotheek naar het ziekenhuisbudget. Ook worden nieuwe geneesmiddelen steeds vaker in het ziekenhuis toegediend. Een goed voorbeeld daarvan is de medicatie voor kanker.
De omzet van in het ziekenhuis verstrekte geneesmiddelen (intramuraal) zijn sinds 2008 gestegen van 1 miljard tot 2,7 miljard euro. De omzet van door de openbare apotheek verstrekte geneesmiddelen (extramuraal) is in diezelfde periode gedaald van 3,9 naar 3 miljard euro.
De Wet Geneesmiddelen Prijzen (WGP) bepaalt in Nederland de maximumprijzen voor geneesmiddelen. Op basis van de prijzen uit vier verschillende landen (Frankrijk, Verenigd Koninkrijk, België en Duitsland) wordt een gemiddelde prijs vastgesteld, die als maximumprijs geldt in Nederland. Hierdoor betalen we in Nederland nooit de hoofdprijs, maar altijd wat redelijk is ten opzichte van onze buurlanden.
Omdat prijzen continu veranderen, wordt de WGP twee keer per jaar herijkt. Die herijking bespaart de samenleving jaarlijks gemiddeld 172 miljoen euro. Begin 2019 stuurde minister Bruins (Medische Zorg) een wetsvoorstel naar de Tweede Kamer, waarin wordt voorgesteld om Duitsland als referentieland te vervangen door Noorwegen. Als dit wetsvoorstel wordt aangenomen, dalen de maximumprijzen nog meer. Dat kan het onaantrekkelijker maken voor geneesmiddelenbedrijven om hun medicijnen in Nederland aan te bieden.
Bron: FarmInform, 2019
Bron: Deloitte, 2018: Unlocking R&D productivity
Het rendement op onderzoek en ontwikkeling (R&D) van nieuwe geneesmiddelen is flink gedaald in de afgelopen acht jaar. Het rendement is de verhouding tussen investeringen van de bedrijven in R&D en de verwachte omzet van de hiermee ontwikkelde medicijnen. Dit rendement geeft het beste inzicht in de winstgevendheid van geneesmiddelenbedrijven op de lange termijn.
Volgens een recent onderzoek van Deloitte is het gemiddeld rendement van geneesmiddelenbedrijven op R&D gedaald naar 1,9 procent in 2018. Uit de steekproef van Deloitte blijkt dat dit komt doordat de ontwikkelkosten flink stijgen, maar de piekomzet juist daalt. Het dalend rendement maakt het moeilijker om op de lange termijn geneesmiddelenontwikkeling te blijven financieren.
Geneesmiddelen leveren een onschatbare waarde voor mensen. Zo is bijvoorbeeld de levensverwachting bij kanker aanzienlijk toegenomen in de afgelopen decennia, en is hiv niet langer een doodvonnis. Maar de geneesmiddelensector voegt ook op allerlei andere manieren waarde toe aan de samenleving. Zo voorkomen medicijnen vaak de noodzaak tot andere zorg, bijvoorbeeld operaties, transplantaties, ziekenhuisopnames.
Bovendien voorkomen geneesmiddelen veel kosten die ontstaan door arbeidsongeschiktheid, bijvoorbeeld bij reuma, of ziekteverzuimkosten als bij griep. Daarnaast zorgt de sector ook voor veel economische waarde: het levert banen op, verschaft werk aan andere sectoren (bijvoorbeeld transport) en draagt bij aan de groei van de Nederlandse economie. De samenleving krijgt zijn investering in de geneesmiddelensector dus ruimschoots terug.
Bron: McKinsey, 2018: holistic perspective on the value of medicines (Portugal)
Google+
Uw naam
Uw e-mail adres
Naam ontvanger
E-mail adres ontvanger
Uw bericht
